Cuốn Tam tự kinh có ghi: nhân bất học, bất tri nghĩa

 

Tìm hiểu về ý nghĩa một câu nói rất nổi tiếng trong cuốn Tam tự kinh đó là: nhân bất học, bất tri nghĩa.

Để giải thích ý nghĩa thành ngữ nhân bất học, bất tri nghĩa人不学, 不知义 rén bù xué, bù zhī yì chúng ta tìm hiểu ý nghĩa các từ thành phần cấu tạo nên thành ngữ.

- 人 rén nhân: chỉ người, con người nói chung

- 学 xué học: 学 trong 学习 xuéxí , tức học tập, nghiên cứu tìm tòi cái mới

- 知 zhī tri: từ 知 trong 知道 zhīdào , có nghĩa là biết, hiểu biết

- 义 yì nghĩa: nghĩa ở đây chỉ đạo lý làm người, cách đối nhân xử thế

Từ cách giải nghĩa ở trên chúng ta có thể hiểu ý nghĩa của câu nhân bất học, bất tri nghĩa 人不学, 不知义 rén bù xué, bù zhī yì đó là con người mà không học tập, không cố gắng trau dồi kiến thức, tìm tòi học hỏi từ những người xung quanh thì sẽ khó có thể hiểu được đạo lý làm người, hiểu được cách ứng nhân xử thế, từ đó khó mà nên người, thành tài được.

Các bạn có biết trước đây mới chỉ là một vế câu của một câu trong “Tam tự kinh”? trước nó còn một vế câu nữa đó là Ngọc bất trác, bất thành khí “玉不琢, 不成器” yù bú zhuó, bù chéng qì.

- 玉 Yù ngọc: 玉 trong 玉石 yùshí tức viên ngọc

- 琢 Zhuó trác: có nghĩa là 雕刻 diāo kè điêu khắc, chạm khắc

- 成 Chéng thành: trở thành

- 器 Qì khí: khí là cách nói tượng trưng cho những vật tinh xảo, đẹp đẽ

Ngọc bất trác, bất thành khí có nghĩa là viên ngọc vốn dĩ là một vật rất đẹp thế nhưng dù có đẹp mà không được chạm chắc, tạo hình thì cũng không thể trở thành những vật tinh xảo đẹp đẽ được. Như vậy ý của cả câu “ngọc bất trác, bất thành khí, nhân bất học, bất tri nghĩa” “玉不琢, 不成器, 人不学, 不知义” yù bú zhuó, bù chéng qì, rén bù xué, bù zhī yì là ngọc đẹp mà không mài thì cũng không thể trở nên tinh xảo đẹp đẽ được, cũng giống như con người mà không có học thì cũng khó mà nên người thành tài được. Câu nói trong “Tam tự kinh” muốn răn dậy con người cần phải không ngừng nỗ lực học tập, có như thế mới trở thành nhân tài.